آنچه مخالفین خاتمیت از قادیانی ها و بهائیان در باره آیه فوق می گویند، در مورد معنای “خَاتَم” است؛ آنها قائلند که خاتَم بمعنای نگین انگشتر است مانند خاتَم کاری صنعت گران اصفهانی که به معنای انگشترسازی است. و قرآن کریم در آیه ۴۰ سوره احزاب هم نمی گوید که وحی با پیامبر اسلام به اتمام رسید و پیامبر اسلام پایان بخش انبیاء الهی است. بلکه منظور قرآن این است که پیامبر اسلام زینت بخش انبیاء الهی است، همانطور که انگشتر در میان انگشتان مایه زیبائی دست می باشد.
اگر آیه شریفه قرآن”خَاتِم” می گفت، به معنای ختم کننده پیامبران بود و در آن صورت حرف مسلمانان درست بود که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم ختم کننده و پایان دهنده تمام انبیاء الهیست و دیگر پیامبری بعد از او نخواهد آمد.
پاسخ این شبهه این است که الفاظ و کلمات عربی دو گونه معنا می شوند، یکی “مَا وُضِعَ لَه” و دیگری “مَا استُعمِلَ فِیه” و این دو معنا با یکدیگر تفاوت دارند. معنای مَا وُضِعَ لَه هیچگاه عوض شدنی نیست و یک معنا بیشتر ندارد؛ بنابراین کلمه خاتم یک معنا بیشتر ندارد نه دو معنا برخلاف لفظ عَین که چندین معنا دارد.
معنائی که برای لفظ ختم بیان نموده اند، به معنای پایان دادن است که همان معنای “مَا وُضِع لَه” می باشد. اما معنای “مَا استُعمِلَ فِیه” آن بیش از یک معناست مانند هر کلمه دیگر عربی که در گذر زمان و در طول سالیان دراز معانی مختلفی پیدا کرد. برخلاف کلمه ختم که فقط به معنای پایان دادن گرفته اند.
و چون بزرگان، سلاطین و حاکمان در زمان های گذشته و مراجع عظام تقلید در حال حاضر، پایان نامه و استفتاء خود را با انگشتر مُهر می کردند و می کنند (که امضای خود یا اسم خود را روی انگستر حَک می نمودند و آن انگشتر پایان بخش نامه بود) بدین جهت به انگشتر دست نیز خاتم گفته اند. بنابر این در همه الفاظ و کلمات عربی معنای ریشه ای لفظ محفوظ است.
مُهر شاهان قاجار
در زبان عربی به پائین ترین ستون فقرات کمر انسان نیز خاتَم می گویند که با آن ستون فقرات پایان می پذیرد همچنین به سفیدی پائین پای اسب نیزخاتم می گویند چون پایان دهنده است. بنابراین مصادیق “مَاوُضِعَ لَه” به مرور زمان بیشتر شده است نه معنای آن.
گاهی در رشد یک زبان ارتباط معنای استعمالی با معنای لغوی باعث می شود که آن لفظ در معنای دیگر نیز استعمال شود. مثلاً ختم به معنای پایان دادن است و انگشتر هم چون پایان دهنده نامه هاست به آن خاتم گفته اند و همین انگشتر چون وسیله زیبائی نیز هست، به آن خاتم می گویند.
خلاصه اینکه خاتم به معنای دوم زینت معنا می شود و به معنای اول پایان دهنده و چون همین پایان دهنده زینت هم محسوب می شود، لذا به انگشتر دست نیز خاتم گفته اند.
